|
|
Ambijentalno učenje
Program promocije i popularizacije nauke
Ambijentalno učenje – otkrivanje naučnih tajni
S obzirom da se na Fakultetu pedagoških nauka obrazuju vaspitači i učitelјi, odnosno budući edukatori čiji uticaj na formiranje svesti članova društvene zajednice može biti presudan, od oktobra 2011. do decembra 2012. kroz različite aktivnosti realizovan je projekat „Ambijentalno učenje – otkrivanje naučnih tajni“. Projekat je realizovan u sklopu Programa promocije i popularizacije nauke i primarno se ticao promocije i diseminacije ambijentalnog učenja, što će rezultirati podizanjem svesti studenata i dece o načinima učenja u direktnom prirodnom, geografskom i kulturnom okruženju. Cilј projekta bio je promovisanje prirodnih i humanističkih nauka, sa posebnim osvrtom na očuvanje biodiverziteta, zaštitu životne sredine, afirmaciju nacionalnog identiteta, kulturne sadržaje i karakteristike živog sveta našeg kraja (što su sadržaji nastavnog programa Svet oko nas / Priroda i društvo od 1. do 4. razreda osnovne škole). Projektnim aktivnostima obuhvaćeni su učenici osnovnih škola „Milan Mijalković“ i „17. oktobar“ u Jagodini.
Početna faza projekta obuhvatila je istraživanje koje je imalo za cilј utvrđivanje stepena informisanosti (nivoa znanja) studenata o pojmu ambijentalnog učenja i načinima i efektima njegove primene.
Središnja faza projekta bila je usmerena na realizaciju ambijentalnog učenja u formi izleta, poseta i ekskurzija koje su izvedene se da bi studenti stekli opštu sliku (predstavu) o mogućnostima podsticanja radoznalosti dece za istraživanje i proučavanje svog rodnog mesta i njegove okoline, ali i drugih ambijenata u svojoj zemlјi, povezanosti i međuuslovlјenosti prirodnih i društvenih fenomena. Kvalitet znanja stečenih praktikovanjem kroz eksperimente i druge oblike osmišlјenih obrazovnih aktivnosti neuporedivo je veći u odnosu na znanja koja se usvajaju na klasičan način u učionicama. Na drugoj strani, pored kognitivnih, ovakav način rada omogućava studentima da bolјe razumeju razvoj čitavog spektra afektivnih i socijalnih veština i navika dece. Pored socijalizacije dece, studentima je posebno skrenuta pažnja na mogućnosti koje ambijentalno učenje i itraživački rad pružaju u osposoblјavanju dece za međusobnu saradnju, podelu zaduženja, razvijanje odgovornosti, kooperativnosti, sposobnosti za timski rada, istraživačkih veština i sposobnosti, discipline, osećanja kolektivizma i solidarnosti. U ovoj fazi sprovedene su aktivnosti u Zavičajnom muzeju u Jagodini, u Jagodinskoj pivari, u zoološkom vrtu „Tigar“, na Prirodno-matematičkom fakultetu Univerziteta u Kragujevcu (poseta Akvarijumu), u manastiru Jošanica i selu Jošanički Prnjavor.
Na kraju je sprovedeno finalno istraživanje koje je imalo za cilј da se utvrde stavovi studenata o uticaju ambijentalnog učenja na interesovanje učenika, inicijativnost, kvalitet i transfer znanja, osposoblјavanje za primenu stečenih znanja u svakodnevnom životu, kreativnost, socijalizaciju i timski rad, ali i na podsticanje učitelјa na potpuniju pripremu za rad, objektivnije i svestranije evaluiranje razvoja i postignuća učenika i kreativno planiranje i osmišlјavanje nastavnog procesa.
Prva aktivnost realizovana u Zavičajnom muzeju u Jagodini imala je za cilј podsticanje interesovanja dece za izučavanje tragova prošlosti i osposoblјavanje studenata (budućih učitelјa) za motivisanje dece u proučavanju istorijskih sadržaja. U svim aktivnostima održanim u Zavičajnom muzeju u Jagodini realizatori su imali svesrdnu stručnu i organizacionu pomoć kustosa pedagoga Mirjane Todorović. Učenici četvrtog razreda (28 učenika) osposoblјeni su za prepoznavanje, razlikovanje i klasifikaciju tragova prošlosti; razvijeno je interesovanje za istraživanje i proučavanje prošlosti svog kraja; razvijen je i pozitivan odnos prema očuvanju kulturne baštine, posećivanju spomenika i muzeja. Leksički fond učenika obogaćen je pojmovima vezanim za oblast istraživanja prošlosti (kustos, arheolog, eksponat i sl.).
 
Druga aktivnost bila je poseta Jagodinskoj pivari, tokom koje su deca (27 učenika četvrtog razreda Osnovne škole „17. oktobar“ u Jagodini) usvojila i proširila znanja o sirovinama za dobijanje piva i kvasca i tehnologiji dobijanja slada, kvasca, piva i bezalkoholnih pića. Učenici su u konkretnom ambijentu (fabrički krug, silosi za čuvanje ječma, hmelјa i drugih prirodnih sirovina) imali priliku da se detalјnije i svestranije upoznaju sa procesom proizvodnje, preradom prirodnih resursa i procesom tehnološke prerade sirovina u finalne proizvode. Jedan od rezultata aktivnosti je i podizanje svesti studenata o pozitivnim efektima integrativnog pristupa prirodnim i društvenim naukama. U realizaciju ove aktivnosti bio je uklјučen inženjer tehnologije Milutin Velojević, direktor proizvodnje Jagodinske pivare.
  
Treća aktivnostje održana u Zoološkom vrtu u Jagodini sa 22 studenta četvrte godine studija, smer Učitelј, i 25 učenika drugog razreda Osnovne škole „Milan Mijalković“ u Jagodini. Aktivnost je imala za cilј da učenici na konkretnim primerima uoče osnovne karakteristike, sličnosti i razlike među životinjama, ali i da se kod dece razviju interesovanja za proučavanje životinjskog sveta u okruženju, želјa za aktivnim upoznavanjem i proučavanjem faune i razumevanje funkcije zooloških vrtova kao društvene i prirodne institucije (očuvanje biodiverziteta). Jedan od cilјeva bio je razvijanje pozitivnog odnosa prema životinjama i svesti o potrebi očuvanja životinjskih vrsta.
Skupština grada obezbedila je svim učenicima, studentima i nastavnicima Fakulteta besplatan ulaz u sve objekte na teritoriji grada u kojima su održane aktivnosti.
 
Četvrta aktivnost održana je u slatkovodnom akvarijumu „Kragujevac“ na Institutu za biologiju i ekologiju Prirodno-matematičkog fakulteta Univerziteta u Kragujevcu, 25. oktobra 2012. Učesnici su bili studenti treće godine studija, smer Učitelј, i učenici trećeg razreda Osnovne škole „17. oktobar“ u Jagodini. Naziv radionice je Bilјni i životinjski svet vodenih životnih zajednica. Radionica je obuhvatila obilazak izložbenog dela sa preko 300 akvarijuma sa živim svetom slatkovodnih ekosistema. Posebnu pažnju dece prikvukli su akvarijumi sa živim svetom naše zemlјe i tropskih voda. Drugi deo radionice bio je posvećen očuvanju biodiverziteta. Deca i studenti upoznati su sa potrebama i načinima veštačkog mresta, uzgojem i reintrodukcijom ugroženih akvatičnih vrsta u prirodna staništa. Istraživački tim Instituta pokazao je učenicima hidrobiološku laboratoriju i pružio im mogućnost da posmatraju pod mikroskopom uzorke vode iz akvarijuma (veštački ekosistem) i jezera (prirodni ekosistem). Posle posete održana je prezentacija studentima i učenicima koji nisu obišli Akvarijum.
 
Peta aktivnost (Moja okolina – riznica naučnih otkrića (integrisani pristup)) obuhvatila je obilazak manastira Jošanica i sela Jošanički Prnjavor u podnožju planine Crni vrh. Učesnici su bili studenti završne godine osnovnih studija smera Učitelј (46 studenata). Pored nastavnika i asistenata, u timu je bio i jedan bibliotekar Fakulteta s obzirom na to da se u manastiru neguje tradicija povezivanja i koričenja starih spisa na način na koji se to činilo u srednjem veku. Dragocenu stručnu pomoć pružili su i zaposleni u Zavičajnom muzeju u Jagodini, kustos dr Branislav Cvetković, vizantolog, i konzervator Mirjana Tošić.
U prvom delu aktivnosti studenti su upoznati sa istorijom i značajem manastira, njegovom ulogom u životu šire društvene zajednice (Jošanica je jedini manastir na teritoriji grada), njegovim arhitektonskim i umetničkim specifičnostima i sl. Studentima je skrenuta pažnja i na mogućnost istraživanja toponimije, legendi i predanja kao specifičnih izvora u kojima se čuvaju tragovi prošlosti.
Drugi deo aktivnosti podrazumevao je obilazak prirodnih i kultivisanih staništa (šume, povrtnjaka, njive, vinograda, potoka, pčelinjaka), različitih oblika relјefa, mesta na kojima se eksploatišu prirodni resursi (kamenolom, šuma) i stare vodenice kao primera korišćenja prirodno obnovlјivih energetskih resursa.
 
 
Poslednja aktivnost u okviru projekta održana je 10. 12. 2012. u Zavičajnom muzeju u Jagodini. Tema aktivnosti bila je Čuvajmo i negujmo ostatke prošlosti, a učestvovali su studenti 4. godine smera Učitelј i 15 učenika trećeg razreda Osnovne škole „Milan Mijalković“.
Cilј aktivnosti je bio da se deca i studenti upoznaju sa načinima prikuplјanja, konzerviranja, čuvanja i izlaganja različitih predmeta iz bliže i dalјe prošlosti zavičaja. Osim toga, realizovani su i sledeći cilјevi: podsticanje interesovanja dece za istraživačke aktivnosti i istorijske materijalne izvore; afirmisanje nacionalnog i kulturnog identiteta kod dece; podizanje svesti o potrebama i mogućnostima očuvanja materijalnih izvora; podizanje nivoa kompetencija studenata (budućih učitelјa) za usmeravanje interesovanja dece prema nauci i istraživanju. U okviru osposoblјavanja studenata za realizaciju vanučioničkih oblika rada, poseban akcenat stavlјen je na zadatke kreiranja priprema za realizaciju određenih sadržaja nastave van učionice.
  
Realizatori programa i glavnih aktivnosti bili su mr Irena Golubović-Ilić, doc. dr Ilijana Čutura, prof. dr Emina Kopas-Vukašinović, MA Ivana Ćirković-Miladinović, mr Jelena Mladenović, MA Andrijana Jakovlјević, Vladimir Stanojević i Mileva Lukić, a rukovodilac projekta mr Sretko Divlјan.
|
